Het onderwijs in Nederland sluit volgens verschillende visionairs niet meer aan bij de toekomst waar we onze kinderen voor klaarstomen. Dit is al jaren bekend. Zijn we te laat met het bijsturen? Is het onderwijs zoals we het nu kennen op sterven na dood? Ik denk van wel.
Als mensheid hebben we verschillende revolutionaire veranderingen meegemaakt. Een van de meest revolutionaire, aldus historicus Yuval Harari in ‘Homo Deus, a brief history of tomorrow’, is het ontstaan van het Humanisme. Waar we ons eeuwenlang hebben vastgehouden aan de overtuiging dat alle wetgeving en orde zou verdwijnen als we niet meer zouden geloven in God, heeft het Humanisme laten zien dat dit ook anders kan. Een revolutionair nieuw credo dat de wereld in de afgelopen eeuwen veroverde.
“De humanistische religiestijl aanbidt de mensheid en verwacht dat de mensheid de rol speelt die God speelde in het christendom en de islam, en die de natuurwetten speelden in het boeddhisme en het daoïsme. Het primaire gebod dat het humanisme ons heeft gegeven: betekenis geven aan een betekenisloze wereld.”
Revolutie in het onderwijs, de oplossing van het Humanisme
Maar Yuval stopt hier niet. Hij gaat verder met uitleggen dat de humanistische ideeën ook een revolutie in het onderwijs teweeg hebben gebracht.
“In de Middeleeuwen was de bron van alle betekenis en autoriteit een externe bron, vandaar dat het onderwijs zich richtte op het aanleren van gehoorzaamheid, het onthouden van geschriften en het bestuderen van oude tradities. Leerkrachten stelden de leerlingen een vraag en de leerlingen moesten zich herinneren hoe Aristoteles, Koning Salomo of Sint Thomas van Aquino deze beantwoordde.”
Tegenwoordig leren we de studenten om voor zichzelf te denken. Weten wat een Aristoteles, Koning Salomo of Sint Thomas van Aquino zou antwoorden is prima kennis om te hebben, maar het is uiteindelijk belangrijker om te weten hoe je zelf ergens over denkt. Bijna alle onderwijzers zullen ook aangeven dat ze kinderen naast bepaalde vakken ook vooral leren om voor zichzelf te denken.
Sociale vaardigheden, de oplossing van Jack Ma
Misschien is dat ook wel het belangrijkste wat we onze huidige leerlingen kunnen leren. De oprichter en directievoorzitter van Alibaba, Jack Ma, heeft het treffend uitgelegd in zijn speech tijdens het World Economic Forum.
“We moeten de kinderen niet leren hoe ze kunnen concurreren met machines en technologie, die altijd slimmer zullen zijn. Wat we de kinderen nu aanleren is van de afgelopen 200 jaar, het is gebaseerd op het hebben van kennis. Onderwijzers moeten stoppen met het aanleren van kennis en de kinderen iets unieks gaan aanleren. We moeten ze sociale vaardigheden aanleren zoals: normen en waarden, overtuiging, zelfstandig denken, teamwork, het zorgen voor en geven om anderen, sport, muziek, schilderen en kunst. Zodat wat we de mensen leren afwijkt van wat we de technologie laten doen.“
Afschaffen rekentoets, de oplossing van Nederland
Deze overtuiging zien we niet alleen in het buitenland. Curriculum.nl is onlangs breed in het nieuws gekomen toen ze riepen dat het rekenen met breuken wel afgeschaft kon worden. In februari was er nog het bericht dat de Tweede Kamer heeft gestemd voor het afschaffen van de rekentoets in het voortgezet onderwijs. De PO Raad is bezig met een nieuw curriculum dat beter zou moeten aansluiten bij de realiteit waar onze leerlingen straks in terecht komen. Zelfs de toonaangevende instanties in Nederland zien dus duidelijk dat er veranderingen nodig zijn, maar de discussie hoe die nu gevoerd wordt is te klein. Die moet op een hoger niveau getrokken worden.
“Het gaat om de ontwikkeling van menselijke capaciteiten die relevant zijn voor de toekomst. En om dat goed te begrijpen moet je weten hoe onze samenleving in de toekomst ingericht gaat worden waarbij mens en machine nog meer gaan samenwerken.” Aldus Drs. Tom Ederveen van RobotXperience.
Concurreren met technologie
Jack Ma, Alibaba: “ Het is compleet zinloos om onze kinderen te leren concurreren met technologie.”
Er zijn nog maar weinig mensen die zonder hulp van een navigatiesysteem ergens naartoe rijden. Kunnen we de topografie en aardrijkskunde lessen in dat geval vervangen voor iets wat beter bij deze tijd past? Er zijn nog maar weinig mensen die uit hun hoofd sommen uitrekenen. Hebben mensen geen toegang tot een rekenmachine op de desktop van hun computer waar ze op aan het werk zijn, dan hebben ze vaak wel een smartphone die het antwoord kan geven. Zou dat betekenen dat een basis begrip van rekenen voldoende is om te slagen in het leven? Met de mogelijkheid om die kennis uit te breiden al naar gelang de vervolg studie die nodig is? Er zijn enorm veel scholen die tegenwoordig openboek examens hebben. De leerlingen hoeven de informatie niet meer allemaal op te kunnen dreunen, er wordt hen geleerd waar en hoe ze snel de informatie kunnen vinden die ze nodig hebben.
Maar: “Over hoe ons brein zich gaat ontwikkelen als we niet meer leren rekenen of topografie leren lezen is nog niet veel over bekend. Het zou zomaar kunnen zijn dat, hoewel we minder goed zijn in rekenen als computers, het rekenen ons wel leert om verbanden te leggen. En dat is nu juist een competentie die we wel goed kunnen gebruiken in de toekomst.” Geeft Drs. Tom Ederveen aan.
Symbiotisch Onderwijs, de oplossing van RobotOnderwijs
Ik ben ervan overtuigd dat we inzien dat er stappen gezet moeten gaan worden in het onderwijs dat we momenteel aanbieden en de vorm waarin we dat doen. Echter het tempo waarin we dat doen ligt veel te laag. Steggelen over of we wel of geen rekentoets afnemen en of we wel of niet met breuken moeten rekenen is aanmodderen in de kantlijn. De discussie is te plat en te gedetailleerd. Het gaat simpelweg niet snel genoeg, terwijl de ontwikkeling van de technologie wel op een zeer hoog tempo doorgaat, met bijbehorende impact op onze maatschappij. We gaan steeds intensiever samen leven en werken met technologie en robots, waarom leiden we onze kinderen dan nog op tot robots?
RobotOnderwijs biedt actief lessen aan die de kinderen en onderwijzers bewust maken van de ontwikkelingen binnen technologie en de gevolgen die dit kan hebben voor hun leven. Heel simpel door bijvoorbeeld een standaard les over vriendschap uit te breiden met de informatie over technische ontwikkelingen en over wat dit kan betekenen voor de relaties tussen mens en machine, ergo symbiotisch onderwijs. Voordeel: er is voor de onderwijzers weinig tot geen feitelijke technische kennis nodig om de leerlingen in dit scenario mee te nemen. Maar ook lessen over Computational Thinking, het praktisch en creatief inzetten van digitale tools om een probleem op te lossen, zijn er.
Je kan uiteraard tegen alle ontwikkelingen binnen technologie en robotisering zijn, maar het tegenhouden is praktisch niet mogelijk. Waarom onze kinderen dan de kans op een goede voorbereiding op het leven ontzeggen? Wil je bijdragen aan deze ontwikkelingen? We zijn altijd op zoek naar innovatieve onderwijzers die willen helpen met het samenstellen van lessen. Interesse? Kijk dan op de website www.robot-onderwijs.nl voor de mogelijkheden.